‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สควจณฺโฑ โหติ, โน ปรควจณฺโฑ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สกปริสํ อุพฺเพเชตา โหติ, โน ปรปริสํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สควจณฺโฑ โหติ, โน ปรควจณฺโฑฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, พลีพทฺโท สควจณฺโฑ, โน ปรควจณฺโฑ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ปรควจณฺโฑ โหติ, โน สควจณฺโฑ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล ปรปริสํ อุพฺเพเชตา โหติ, โน สกปริสํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ปรควจณฺโฑ โหติ, โน สควจณฺโฑฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, พลีพทฺโท ปรควจณฺโฑ, โน สควจณฺโฑ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สควจณฺโฑ จ โหติ ปรควจณฺโฑ จ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สกปริสํ อุพฺเพเชตา โหติ ปรปริสญฺจฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สควจณฺโฑ จ โหติ ปรควจณฺโฑ จฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, พลีพทฺโท สควจณฺโฑ จ ปรควจณฺโฑ จ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เนว สควจณฺโฑ โหติ โน ปรควจณฺโฑ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล เนว สกปริสํ อุพฺเพเชตา โหติ, โน ปรปริสญฺจฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เนว สควจณฺโฑ โหติ, โน ปรควจณฺโฑฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, พลีพทฺโท เนว สควจณฺโฑ, โน ปรควจณฺโฑ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร พลีพทฺทูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ อฏฺฐมํฯ

9. รุกฺขสุตฺตํ

[109] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, รุกฺขาฯ กตเม จตฺตาโร? เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร, เผคฺคุ สารปริวาโร, สาโร เผคฺคุปริวาโร, สาโร สารปริวาโร – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร รุกฺขาฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร รุกฺขูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร, เผคฺคุ สารปริวาโร, สาโร เผคฺคุปริวาโร, สาโร สารปริวาโรฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เผคฺคุ โหติ เผคฺคุปริวาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล ทุสฺสีโล โหติ ปาปธมฺโม; ปริสาปิสฺส โหติ ทุสฺสีลา ปาปธมฺมาฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เผคฺคุ โหติ เผคฺคุปริวาโรฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, รุกฺโข เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เผคฺคุ โหติ สารปริวาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล ทุสฺสีโล โหติ ปาปธมฺโม; ปริสา จ ขฺวสฺส โหติ สีลวตี กลฺยาณธมฺมาฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เผคฺคุ โหติ สารปริวาโรฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, รุกฺโข เผคฺคุ สารปริวาโร; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาโร โหติ เผคฺคุปริวาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สีลวา โหติ กลฺยาณธมฺโม; ปริสา จ ขฺวสฺส โหติ ทุสฺสีลา ปาปธมฺมาฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาโร โหติ เผคฺคุปริวาโรฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, รุกฺโข สาโร เผคฺคุปริวาโร; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาโร โหติ สารปริวาโร? อิธ ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สีลวา โหติ กลฺยาณธมฺโม; ปริสาปิสฺส โหติ สีลวตี กลฺยาณธมฺมาฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาโร โหติ สารปริวาโรฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, รุกฺโข สาโร สารปริวาโร; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร รุกฺขูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติ [ปุ. ป. 170]ฯ นวมํฯ

10. อาสีวิสสุตฺตํ

[110] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, อาสีวิสา [อาสิวิสา (ก.) ปุ. ป. 163]ฯ กตเม จตฺตาโร? อาคตวิโส น โฆรวิโส, โฆรวิโส น อาคตวิโส, อาคตวิโส จ โฆรวิโส จ, เนวาคตวิโส น โฆรวิโส – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาสีวิสาฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาสีวิสูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อาคตวิโส น โฆรวิโส, โฆรวิโส น อาคตวิโส , อาคตวิโส จ โฆรวิโส จ, เนวาคตวิโส น โฆรวิโสฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อาคตวิโส โหติ, น โฆรวิโส? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อภิณฺหํ กุชฺฌติฯ โส จ ขฺวสฺส โกโธ [โกโป (ก.) ปุ. ป. 163] น ทีฆรตฺตํ อนุเสติฯ เอวํ โข , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อาคตวิโส โหติ, น โฆรวิโสฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อาสีวิโส อาคตวิโส, น โฆรวิโส; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล โฆรวิโส โหติ, น อาคตวิโส? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล น เหว โข อภิณฺหํ กุชฺฌติฯ โส จ ขฺวสฺส โกโธ ทีฆรตฺตํ อนุเสติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล โฆรวิโส โหติ, น อาคตวิโสฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อาสีวิโส โฆรวิโส, น อาคตวิโส; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อาคตวิโส จ โหติ โฆรวิโส จ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อภิณฺหํ กุชฺฌติฯ โส จ ขฺวสฺส โกโธ ทีฆรตฺตํ อนุเสติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อาคตวิโส จ โหติ โฆรวิโส จฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อาสีวิโส อาคตวิโส จ โฆรวิโส จ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เนวาคตวิโส โหติ น โฆรวิโส? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล น เหว โข อภิณฺหํ กุชฺฌติฯ โส จ ขฺวสฺส โกโธ น ทีฆรตฺตํ อนุเสติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล เนวาคตวิโส โหติ, น โฆรวิโสฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อาสีวิโส เนวาคตวิโส น โฆรวิโส; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาสีวิสูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ ทสมํฯ

วลาหกวคฺโค ปฐโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ทฺเว วลาหา กุมฺภ-อุทก, รหทา ทฺเว โหนฺติ อมฺพานิ;

มูสิกา พลีพทฺทา รุกฺขา, อาสีวิเสน เต ทสาติฯ